Hagsmunasamtök heimilanna ítreka að það má alls ekki selja bankana án þess að fyrst fari fram úttekt og rannsókn á eignum þeirra, þ.e. hve hátt hlutfall þeirra hefur verið fengið með löglegum hætti, því það eitt er þeirra raunverulega eign.

Ábyrg stjórnvöld geta ekki leyft sér að líta fram hjá því að verulegur vafi leikur á að staðið hafi verið löglega að öllum málum eftir hrun og að líkur eru á því að stóran hluta hagnaðar bankanna frá hruni megi rekja til þess að lög- og stjórnarskrárvarin réttindi hafi verið brotin á þúsundum einstaklinga. Eignir sem fengist hafa með ólöglegum hætti eða með því að beita krafti aflsmunar til að ná fram niðurstöðum sem ekki standast skoðun, eru eðli málsins samkvæmt ekkert annað en þýfi sem ber að skila til þeirra sem því var stolið af.

Það getur því ekki komið til greina að selja neina banka fyrr en gerð hefur verið Rannsóknarskýrsla heimilanna um aðgerðir stjórnvalda og banka í kjölfar hrunsins, afleiðingar þeirra fyrir heimilin í landinu og hagnað bankanna sem rekja má til þeirra.

Að selja bankana áður en slík rannsókn færi fram væri ekki aðeins brot gagnvart þeim sem fyrir brotum hafa orðið, heldur einnig gagnvart fjárfestum sem gætu þá hreinlega farið í skaðabótamál við ríkið fyrir að hafa leynt þá mikilvægum upplýsingum um galla á eigninni.

Á sama hátt og Alþingi tók af skarið og lét gera Rannsóknarskýrslu um aðdraganda og orsakir bankahrunsins, skora Hagsmunasamtök heimilanna á Alþingi að sjá til þess að gerð verði Rannsóknarskýrsla heimilanna um aðgerðir stjórnvalda eftir hrun og afleiðingar þeirra fyrir heimilin og hagkerfið. Það verður að gerast áður en bankarnir verða seldir.

Varlega áætlað hafa 15.000 fjölskyldur misst heimili sín frá hruni. Það er staðreynd sem verður að skoða því hún sýnir svo ekki verður um villst að eitthvað hafi misfarist með skelfilegum afleiðingum.

Það er hrein og klár lítilsvirðing og allt að því mannvonska, gagnvart þeim þúsundum einstaklinga sem í þessum hremmingum lentu, að hunsa ákall þeirra um áheyrn, hjálp og rannsókn og erfitt að trúa því að óreyndu að nokkur þingmaður vilji standa í vegi fyrir réttlæti með þeim hætti.

Hagsmunasamtök heimilanna beina því til Alþingismanna að hefja sig yfir pólitík og flokka í þessu mikilvæga máli, því það getur enginn, hvorki flokkur né tiltekinn stjórnmálamaður, verið þess virði að láta skelfingar 15.000 heimila afskiptalausar.

Það eru 11 ár frá hruni. 15.000 heimili hafa tekið á sig skömm sem ekki var þeirra. Það er kominn tími til að skila henni þangað sem hún á heima og veita þeim uppreist æru.

Við krefjumst Rannsóknarskýrslu heimilanna - fyrir heimilin og hagkerfið!

Álit Hagsmunasamtaka heimilanna á hugmyndum um sölu á hlutafé ríkisins í Íslandsbanka

Hagsmunasamtök heimilanna leggjast alfarið gegn þeirri ákvörðun fjármála- og efnahagsráðherra að fallast á tillögu Bankasýslu ríkisins um sölu á eignarhlutum í Íslandsbanka, að svo stöddu.

Afstaða samtakanna byggist fyrst og fremst á því að ástæða þess að íslenska ríkið á tvo af þremur stóru bönkunum og þar með meirihluta bankakerfisins, er fordæmalaust fjármálahrun árið 2008 sem hafði geigvænlegar afleiðingar fyrir íslenskt samfélag. Fleiri en 10.000 heimili misstu húsnæði sitt og tugþúsundir eru enn í sárum eftir þann hildarleik sem hófst í kjölfar hrunsins.

Fjármálahrunið er sagt hafa verið rannsakað, en við lestur á þeim skýrslum sem hafa verið gefnar út um þær rannsóknir kemur í ljós að þær eiga það allar sameiginlegt að endapunktur þeirra miðaðist við hrunið. Aftur á móti hefur engin slík rannsókn farið fram á atburðum sem gerðust eftir hrunið og skelfilegum áhrifum þeirra á heimili landsins. Samtökin hafa um árabil barist fyrir því að skipuð verði rannsóknarnefnd sem vinni slíka rannsókn og skili af sér Rannsóknarskýrslu heimilanna.

Rannsóknarskýrsla heimilanna er nauðsynleg forsenda þess að hægt verði að gera upp við hrunið og leitast við að græða þau sár sem það skildi eftir sig, að því marki sem kostur er. Án slíkrar rannsóknar og réttmætra viðbragða við niðurstöðum hennar, er hin raunverulega staða fjármálakerfisins óvissu háð því ekki eru öll kurl komin til grafar. Sem dæmi eru enn að koma upp mál þar sem lánastofnanir hafa orðið uppvísar að því að hlunnfara viðskiptavini og þurft að endurgreiða háar fjárhæðir.

Það kemur ekki til greina að selja neitt af eignarhlutum ríkisins í bönkum fyrr en að undangenginni ítarlegri rannsókn og birtingu Rannsóknarskýrslu heimilanna og uppgjöri við þá sem urðu fyrir tjóni vegna framferðis nýju bankanna sem voru stofnaðir á brunarústum hrunbankanna og hinna ýmsu afkvæma þeirra. Tækifæri sem þetta til að endurskipuleggja fjármálakerfið í þágu almennings er ekki víst að komi aftur og það verður að vera í forgangi fyrir einkavæðingarhugmyndum.

Aðrar hugmyndir en einkavæðing hafa ekki heldur verið teknar til nægilega vel ígrundaðrar umræðu. Sem dæmi gæti komið til greina að nýta arð ríkisins af bönkunum til að gera heilt við þá sem fóru illa út úr hruninu án þess að eiga sök á því. Eða breyta þeim í samfélagsbanka sem yrðu reknir þannig að hagnaður af þeim kæmi fram í betri kjörum frekar en mikilli arðsemi af rekstri. Slíkar hugmyndir þarf að taka til umræðu og leggja á þær mat, ekki síður en einkavæðingarhugmyndir.

Margt skýtur skökku við þær hugmyndir sem nú eru uppi um einkavæðingu Íslandsbanka að hluta. Tímasetningin virðist miða að því að koma þessari hrinu einkavæðingar af stað fyrir kosningar í haust, sem er í besta falli grunsamlegt. Öllu verra er þó að talsmenn einkavæðingarinnar hafa ekki fært fram neinar haldbærar ástæður fyrir henni, heldur aðeins hugmyndafræðilegar kenningar.

Hvers vegna að selja (núna eða yfir höfuð)?

Margvíslegar ástæður og markmið með hugmyndum um sölu á eignarhlutum ríkisins í Íslandsbanka eða öðrum bönkum hafa verið sett fram sem koma ekki heim og saman við nánari skoðun.

Ekki hlutverk ríkisins að reka banka

Þetta eru ekki rök heldur fullyrðing byggð á þeirri hugmyndafræði að allt sem geti verið einkarekið, eigi að vera það. Öllum er frjálst að hafa slíka lífsskoðun, en þeir sem aðhyllast hana hafa aldrei fært rök fyrir því hvers vegna það sé endilega verra að ríkið eigi banka sem þjóni samfélaginu.